İguanalar, sürüngenler (Reptilia) sınıfının İguanagiller (Iguanidae) familyasına ait canlılardır ve yaklaşık 35 türü bulunmaktadır. Tür, bilimsel olarak ilk kez 1768 yılında tanımlanmıştır. “İguana” kelimesi, yerli bir Karayip dili olan Taino dilindeki higuana sözcüğünden gelir ve “ilk büyük kertenkele” anlamını taşır.
Yaşam Alanı ve Evrimsel Süreç
İguanalar; Galapagos Adaları, Karayipler, Orta ve Güney Amerika’nın tropikal bölgelerinde yaşar. Sadece Brachylophus cinsine ait türler Fiji Adaları’na özgüdür. Malone ve arkadaşlarının (2017) araştırmasına göre, iguanalar yaklaşık 20 milyon yıldır bu bölgelerde önemli bir evrimsel değişim göstermeden yaşamlarını sürdürmektedir.
Fiziksel Özellikler ve Davranışlar
- Gündüzleri aktiftirler ve vücut sıcaklıklarını çevreden aldıkları ısıya göre düzenlerler.
- Genellikle ağaç tepelerinde ve su kaynaklarının yakınında yaşarlar.
- Çoğunlukla yalnızdırlar; yalnızca üreme ve yavru bakımı dönemlerinde bir araya gelirler.
- Erkek iguanalar daha parlak renklere sahiptir.
- Avcıları arasında yılanlar, baykuşlar, şahinler ve kediler bulunur.
Savunma Mekanizmaları
- Tehdit altında kuyruklarını bırakabilirler.
- Yeni çıkan kuyruk boyut ve renk açısından farklı olabilir.
- Kamçı gibi kullandıkları kuyruklarıyla güçlü darbeler indirirler.
- Keskin dişleriyle verdikleri ısırıklar oldukça acı vericidir.
- Hızlı koşabilir ve kamuflaj özellikleriyle düşmanlarından saklanabilirler.
İnsanlarla İlişkileri ve Sağlık
İguanaların sindirim sistemlerinde doğal olarak Salmonella bakterisi bulunur. Bu bakteri onlara zarar vermez ancak dışkı yoluyla insanlara bulaşabilir. Bu nedenle iguana akvaryumları temizlenirken dikkat edilmesi gerekir.
Bazı bölgelerde iguana eti ve yumurtası tüketilir. Türlerin çoğu tehdit altında sayılmasa da evcil hayvan ticareti ve avlanma baskısı altındadır. Fiji’nin bantlı iguanaları ise nesli tükenme tehlikesi altında kabul edilmektedir.
Özel Bir Özellik: Üçüncü Göz
İguanaların başlarının üstünde parietal göz adı verilen üçüncü bir göz bulunur. Bu göz, şekil ve renk göremez; yalnızca ışığı ve hareketi algılar. İguanaların yukarıdan yaklaşan avcıları fark etmelerini sağlar ve biyolojik saatlerinin düzenlenmesinde rol oynar.
Eğlenceli Gerçekler
- Nefeslerini 30 dakikaya kadar tutabilirler ve saatte 34 km hıza ulaşabilirler.
- Güçlü kuyruklarıyla 12–15 metreden suya atlayabilirler.
- Üreme döneminde erkekler turuncuya dönüşerek dişilerin ilgisini çeker.
- Besin kıtlığında çene altı ve boyun bölgelerinde yağ depolayabilirler.
- 15 metreden düşüşlerde zarar görmeden hayatta kalabilirler.
- Kopan kuyrukları yeniden büyüyebilir.
Viaport Marina’da İguana Farkındalık Günü Etkinliği
Viaport Marina’daki ViaSea Akvaryum, bu özel günde sizleri iguanaların dünyasını keşfetmeye davet ediyor!
Etkinlik kapsamında:
- İguanaların yaşam alanlarını ve özelliklerini öğrenin.
- Üçüncü gözleri ve savunma mekanizmalarını keşfedin.
- Canlı gösteriler ve rehberli turlarla sürüngenleri gözlemleyin.
- “Doğadan Sanata – Yapraklarla İguana” atölyesinde kendi iguananızı tasarlayın.
Tarih: 6 – 7 – 8 Eylül 2025
Yer: ViaSea Akvaryum Eğitim Salonları
Doğayı tanımak, öğrenmek ve farkındalık kazanmak için bu eşsiz fırsatı kaçırmayın!
Kaynaklar
- Porter, K. R. (2021). Parietal eye and pineal complex in reptiles. Animal Diversity Web, University of Michigan Museum of Zoology.
- National Geographic (2023). Iguanas: Facts and Information.
- GBIF – Global Biodiversity Information Facility.
- Hews, D. K. (1993). Food resources affect female distribution and male mating opportunities in the iguanian lizard Uta palmeri. Animal Behaviour, 46(2), 279–291
